Prawo rodzinne i opiekuńcze

Zapoznanie studentów z

podstawowymi pojęciami dotyczącymi rodziny, prawa rodzinnego i opiekuńczego, źródłami i zasadami tego prawa,

wiedzą dotyczącą instytucji małżeństwa, funkcji i zasad prawa małżeńskiego, zdolności do zawarcia małżeństwa, przesłanek związanych z zawarciem małżeństwa w formie świeckiej oraz konkordatowej, przeszkód małżeńskich, unieważnienia małżeństwa, ustalenie jego nieistnienia oraz unieważnienia aktu małżeństwa.

regulacjami prawnymi w zakresie osobistych i majątkowych praw i obowiązków małżonków

zagadnieniami dotyczącymi ustania małżeństwa,

przepisami prawa stanowiących o pochodzeniu dziecka, nadto zagadnień prawnych dotyczących relacji między rodzicami a dziećmi, w szczególności władzy rodzicielskiej, pieczy zastępczej oraz kontaktów rodziców i osób bliskich z dzieckiem,

istotą, charakterem i postaciami obowiązku alimentacyjnego oraz dokładne omówienie tego obowiązku; przedstawienie podstawowych zagadnień dotyczących adopcji, opieki i kurateli

Wykłady:

Opis treści kształcenia

Pojęcie prawa rodzinnego, prawa opiekuńczego, podstawowe pojęcia dotyczące rodziny, rodzina jako podstawowa komórka struktury społecznej, źródła prawa dotyczącego rodziny, zasady prawa rodzinnego, stan cywilny.

Sądy rodzinne i inne instytucje powołane do ochrony rodziny.

Pojęcie małżeństwa, jego funkcje, zasady prawa małżeńskiego. Zdolność do zawarcia małżeństwa i przesłanki związane z zawarciem małżeństwa w formie świeckiej. Charakterystyka przeszkód małżeńskich.

Konkordatowa forma zawarcia małżeństwa. Unieważnienie małżeństwa a ustalenie jego nieistnienia, unieważnienie aktu małżeństwa.

Osobiste prawa i obowiązki małżonków. Sytuacja majątkowa małżonków.

Małżeńskie ustroje majątkowe: ustawowy ustrój majątkowy, składniki majątku wspólnego i majątków osobistych, zarząd majątkiem wspólnym.

Odpowiedzialność za zobowiązania drugiego małżonków. Przesunięcie składników miedzy majątkami.

Ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej i ustrój przymusowy, skutki tego ustania.

Umowne ustroje majątkowe

Ustanie małżeństwa - sposoby, zasada trwałości małżeństwa.

Rozwód oraz jego konsekwencje prawne: przesłanki, skutki prawne, wina rozkładu pożycia, władza rodzicielska, kontakty z dzieckiem, dostarczanie środków utrzymania, korzystanie ze wspólnego mieszkania po rozwodzie. Podział majątku wspólnego.

Separacja oraz jej konsekwencje prawne: przesłanki, skutki prawne, zniesienie separacji.

Mediacja w sprawach o rozwód i separację. Wybrane informacje proceduralne.

Pochodzenie dziecka: macierzyństwo; sądowe ustalenie ojcostwa; uznanie dziecka; pochodzenie dziecka od męża matki.

Władza rodzicielska: powstanie i wygaśniecie, treść i sprawowanie władzy rodzicielskiej; ingerencja sądu w sferze władzy rodzicielskiej; zawieszenie, ograniczenie, pozbawienie władzy rodzicielskiej.

Piecza zastępcza, rodziny zastępcze , placówki opiekuńczo-wychowawcze. Postępowanie w sprawach władzy rodzicielskiej.

Kontakty rodziców i osób bliskich z dzieckiem; imię i nazwisko dziecka

Obowiązek alimentacyjny: istota i charakter, postacie, przesłanki powstania i wysokość roszczenia, kolejność oraz sposób realizacji obowiązku alimentacyjnego.

Dochodzenie alimentów - wybrane informacje proceduralne.

Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (fundusz alimentacyjny).

Przesłanki adopcji, przysposobienie pełne, adopcja anonimowa, adopcja niepełna, rozwiązanie adopcji.

Opieka prawna: istota, charakter i rodzaje opieki; ustanowienie opieki, rola sądu, wykonywanie opieki, ustanie opieki, jej postacie. Kuratela.

Ćwiczenia:

Opis treści kształcenia

Zastosowanie w praktyce podstawowych pojęć dotyczących rodziny i zasad prawa rodzinnego, odnajdywanie wskazanych źródeł prawa rodzinnego, ustalanie właściwego sądu lub innej instytucji powołanej do ochrony rodziny w podstawowej sprawie rodzinnej.

Znajdowanie i dokonywanie wykładni przepisów dotyczących szczegółowej tematyki małżeństwa;

zastosowanie w praktyce uzyskanej wiedzy, w zakresie przesłanek związanych z zawarciem małżeństwa w formie świeckiej, określanie zdolność do zawarcia małżeństwa i przeszkód małżeńskich.

Znajdowanie i dokonywanie wykładni przepisów związanych z zawarciem małżeństwa w formie konkordatowej; poszukiwanie na konkretnych przykładach z praktyki, czy zachodzą przesłanki do ustalenia nieistnienia małżeństwa, unieważnienia aktu małżeństwa albo unieważnienia małżeństwa; ocena tych sytuacji w świetle kryteriów etycznych i prawnych.

Omówienie na konkretnych przykładach osobistych praw i obowiązków małżonków; określanie poszczególnych elementów majątkowej sytuacji małżonków korzystając bezpośrednio z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, porównanie ustrojów majątkowych, w tym korzyści płynące z ich różnych rodzajów; zagadnienia dotyczące zarządu majątkiem; rozważenie na podstawie kazusu odpowiedzialności jednego małżonka za zobowiązania drugiego małżonka; praca nad sformułowaniem do sądu wniosku/pozwu w sprawie majątkowej małżeńskiej.

Praca nad kazusami dotyczącymi rozwodu lub separacji, w efekcie nad sformułowaniem do sądu pozwu w sprawie rozwodu lub separacji wraz z wszelkimi konsekwencjami prawnymi, które mają miejsce w przypadku rozwiązania przez sąd małżeństwa w dany sposób. Jednocześnie student ocenia pod względem etycznym i prawnym przesłanki konkretnej sytuacji życiowej, mając na względzie dobro małżonka i małoletnich dzieci.

Zastosowanie w praktyce posiadanej przez studenta wiedzy z zakresu kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, oraz postępowania mediacyjnego, która pozwala mu na podjęcie próby pomocy małżonkom w wypracowaniu przez nich zgodnego stanowiska w zakresie roszczeń objętych sprawą o rozwód lub separację.

Praca nad kazusami dotyczącymi sądowego ustalenia pochodzenia dziecka oraz wszelkich roszczeń z tym związanych, formułowanie przykładowego pozwu w sprawie sądowej.

Omówienie na konkretnych przykładach, podczas pracy nad kazusami, praktycznych zagadnień dotyczących władzy rodzicielskiej, przesłanek jej zawieszenia, ograniczenia oraz pozbawienia tej władzy rodzica nad dzieckiem; formułowanie przez studentów przykładowego pozwu w sprawie sądowej w przedmiocie władzy rodzicielskiej lub wniosku w prawie kontaktów rodzica albo osoby bliskiej z dzieckiem. Student sam poszukuje i stosuje podstawowe przepisy prawa.

Zastosowanie w praktyce posiadanej przez studenta wiedzy z dotyczącej obowiązku alimentacyjnego; określanie możliwej wysokości dochodzonego przed sądem roszczenia na podstawie kazusu i formułowanie wniosków pozwu o alimenty do właściwego sądu.

Zastosowanie w praktyce posiadanej przez studenta wiedzy dotyczącej przysposobienia, opieki i kurateli; ustalanie przesłanek różnych rodzajów przysposobień w oparciu o konkretne życiowe przykłady; samodzielne poszukiwanie i zastosowanie przez studentów przepisów prawa we wskazanym zakresie.

od 2020/2021

Zalecana literatura:

literatura podstawowa:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2086 ze zm.),

T. Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze, C.H. Beck, Warszawa 2018 r.,

M. Andrzejewski, Prawo rodzinne i opiekuńcze, C.H.Beck, Warszawa 2014 r.,

literatura poszerzająca:

K. Pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2019 r.,

T. Smyczyński (red.), System Prawa Prywatnego, Prawo rodzinne i opiekuńcze, t.11, Warszawa 2014,

T. Sokołowski, Prawo rodzinne Zarys wykładu, Poznań 2013 r.,

M. Goettel, Prawo rodzinne w pytaniach i odpowiedziach, Lexis Nexis, Warszawa 2012 r.

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student:

- potrafi zdefiniować podstawowe pojęcia dotyczące rodziny, pojęcie prawa rodzinnego, prawa opiekuńczego, podać i omówić źródła prawa dotyczącego rodziny, zna zasady prawa rodzinnego oraz umie zdefiniować stan cywilny człowieka, nadto przedstawić istotę i funkcje sądów rodzinnych i innych instytucji powołanych do ochrony rodziny.

Student umie wskazać właściwą instytucję powołaną do ochrony rodziny, sąd rodzinny odpowiedniej instancji, potrafi zwrócić się do tych instytucji z zapytaniem w podstawowej sprawie dotyczącej rodziny, zdaje sobie sprawę z odpowiedzialności z tym związanej.

- zna pojęcie małżeństwa, jego funkcje i zasady prawa małżeńskiego, potrafi określić zdolność osoby do zawarcia małżeństwa, szczegółowo omówić przesłanki związane z zawarciem małżeństwa w formie świeckiej, nadto wskazać i określić istotę przeszkód małżeńskich w świetle regulacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Student umie znaleźć i dokonać wykładni przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczących szczegółowej problematyki małżeństwa, zdolności do jego zawarcia, wypowiedzieć się na temat istnienia przeszkód małżeńskich, konkubinatu.

- potrafi szczegółowo omówić zagadnienia związane z zawarciem małżeństwa w formie konkordatowej, przesłanki i ich strukturę, etapy postępowania, sytuacje wyjątkowe, przypadki małżeństw, które wywołują skutki tylko w sferze prawa kanonicznego, nadto wskazać sytuacje, w których dochodzi do ustalenia nieistnienia małżeństwa albo unieważnienia aktu małżeństwa, odróżnić te sytuacje od przypadku unieważnienia małżeństwa.

Student umie znaleźć i dokonać samodzielnej wykładni przepisów prawa we wskazanym zakresie, wypowiedzieć się i ocenić konkretne sytuacje prawne w świetle kryteriów etycznych i prawnych.

- zna osobiste prawa i obowiązki małżonków wynikające z przepisów prawa; umie podać elementy majątkowej sytuacji małżonków, w szczególności scharakteryzować ustawowy ustrój majątkowy, strukturę i zakres majątku wspólnego i majątków osobistych, zagadnienia dotyczące zarządu majątkiem; nadto objaśnia zasady odpowiedzialności za zobowiązania drugiego małżonka; potrafi podać okoliczności ustania ustroju małżeńskiej wspólności ustawowej oraz skutki tego ustania. Student umie uzasadnić swoje stanowisko w sprawie doradzenia w wyborze konkretnego ustroju majątkowego; potrafi udzielić wiążącej informacji niezadłużonemu małżonkowi w zakresie jego odpowiedzialności w przypadku długów drugiego małżonka; ma umiejętność sformułowania do sądu wniosku/pozwu w sprawie majątkowej małżeńskiej.

- charakteryzuje wszystkie sposoby ustanie małżeństwa, objaśnia zasadę trwałości małżeństwa; potrafi omówić szczegółowo instytucję rozwodu oraz separacji wraz z wszelkimi konsekwencjami prawnymi, które mają miejsce w przypadku rozwiązania przez sąd małżeństwa w drodze rozwodu lub separacji; posiada wiedzę i kompetencje pozwalające korzystnie doradzić rozwodzącym się małżonkom, celem umożliwienia im dojścia do porozumienia w zakresie: orzeczenia o winie w rozkładzie pożycia, władzy rodzicielskiej, kontaktów z dzieckiem, dostarczania środków utrzymania, korzystania ze wspólnego mieszkania po rozwodzie, zgodnego podziału majątku wspólnego. Student ocenia pod względem etycznym i prawnym przesłanki konkretnej sytuacji życiowej wskazując na istnienie przesłanek do orzeczenia przez sąd separacji lub rozwodu, nadto umie sformułować pozew/odpowiedź na pozew i wystąpić w przedmiotowej sprawie do właściwego sądu, mając na względzie dobro małoletnich dzieci.

- potrafi omówić podstawowe regulacje proceduralne dotyczące instytucji mediacji w sprawach o rozwód i separację; student posiada wiedzę z zakresu kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, pozwalającą mu na podjęcie próby pomocy małżonkom w wypracowaniu przez nich zgodnego stanowiska w zakresie roszczeń objętych sprawą o rozwód lub separację.

- objaśnia zagadnienia stanowiące o pochodzeniu dziecka, w szczególności umie znaleźć oraz zastosować przepisy prawa w zakresie macierzyństwa, sądowego ustalenia ojcostwa, dobrowolnego uznanie dziecka przez jego ojca, nadto zna regulacje o pochodzeniu dziecka od męża matki. Student rozumie różnicę we wskazanych instytucjach, potrafi we wskazanym zakresie doradzić matce lub ojcu dziecka w konkretnej sytuacji.

- rozumie istotę władzy rodzicielskiej, umie objaśnić jej powstanie, wygaśniecie, treść i sprawowanie; orientuje się w sytuacjach wymagających iingerencji sądu w sferę tej władzy; rozróżnia przesłanki zawieszenia, ograniczenia oraz pozbawienie władzy rodzicielskiej rodzica nad dzieckiem; charakteryzuje pieczę zastępczą, wie, w jakich przypadkach dziecko oddane zostaje do rodziny zastępczej lub placówki opiekuńczo-wychowawczej. Student zna regulacje prawne dotyczące władzy rodzicielskiej, kontaktów rodziców i osób bliskich z dzieckiem oraz dotyczących imienia i nazwiska dziecka. Student potrafi znaleźć i zastosować przepisy postępowania w sprawach władzy rodzicielskiej oraz kontaktów, skierować odpowiednie pismo/wniosek/pozew do właściwego sądu lub instytucji w sprawie mającej na celu dobro dziecka.

- potrafi szczegółowo omówić zagadnienia dotyczące obowiązku alimentacyjnego, związane z jego istotą, charakterem, postaciami, przesłankami jego powstania, umie określić możliwą wysokość dochodzonego przed sądem roszczenia alimentacyjnego, kierując się treścią przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz okolicznościami konkretnej sprawy, nadto zna zasady wskazujące na kolejność oraz sposób realizacji obowiązku alimentacyjnego. Student kierując się przepisami umie, sformułować pozew do właściwego sądu, wszcząć postępowanie sądowe i doradzić rodzicowi, w zakresie dochodzenia słusznych roszczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka; nadto zapoznał się z przepisami ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (fundusz alimentacyjny).

- zna przepisy prawa dotyczące adopcji, umie ustalić jej przesłanki, rozróżnić przysposobienie pełne, adopcję anonimową, adopcję niepełną oraz konsekwencje prawne tych przysposobień, nadto orientuje się w regulacjach stanowiących o rozwiązaniu adopcji.

Student potrafi znaleźć i zastosować przepisy dotyczące istoty opieki, jej ustanowienia, wykonywania i ustania o

bardzo dobry (bdb; 5,0):

dobry plus (+db; 4,5):

dobry (db; 4,0):

dostateczny plus (+dst; 3,5):

dostateczny (dst; 3,0):

niedostateczny (ndst; 2,0):

5,0 – znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne określone w efektach kształcenia tego modułu

4,5 – bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne określone w efektach kształcenia tego modułu

4,0 – dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne określone w efektach kształcenia tego modułu

3,5 – zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, ale ze znacznymi niedociągnięciami określone w efektach kształcenia tego modułu

3,0 – zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, ale z licznymi błędami określone w efektach kształcenia tego modułu

2,0 – niezadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne określone w efektach kształcenia tego modułu