Patrystyka

Cel przedmiotu / zajęć

a) Przekazanie wiedzy o najważniejszych Ojcach Kościoła i pisarzach starochrześcijańskich oraz nurtach myślowych przez nich reprezentowanych w aspekcie rozwoju doktryny

b) Rozwinięcie możliwości poznania kontekstu doktryny na tle głównych wydarzeń historii starożytnej

c) Zapoznanie w stopniu poszerzonym z wiedzą na temat wiodących nurtów teologicznych starożytności chrześcijańskiej w oparciu o kształtującą się terminologię teologiczną

d) Wyakcentowanie kierunków refleksji teologicznej, które wywarły bezpośredni wpływ na formułowanie dogmatów

e) Wypracowanie umiejętności korzystania z tekstów patrystycznych i ich interpretacji

f) Rozwinięcie umiejętności pracy zespołowej w grupach i dzielenia się przemyśleniami z analizy tekstów źródłowych

Opis treści kształcenia

Pojęcie patrystyki i patrologii, rys historyczny

Problematyka dzieł Ojców Apostolskich: Didache, teologia męczeństwa, rola biskupa w Kościele

Apologeci chrześcijańscy II wieku: doktryna o Logosie Justyna, orzekanie negatywne o Bogu

Chrześcijańska literatury polemiczna: Ireneusz i polemika z gnostycyzmem

Środowisko afrykańskie III w.: Tertulian - prawnicze ujęcie religii; Cyprian - początki eklezjologii

Szkoła aleksandryjska: Klemens Aleksandryjski – relacja wiary i teologii; Orygenes – początki chrystologii, eschatologia (teoria apokatastazy), zasady egzegezy alegorycznej

Obrona bóstwa Chrystusa: Atanazy Wielki i Hilary z Poitiers

Ojcowie Kapadoccy: rozwój teologii trynitarnej z uwzględnieniem teologii Ducha Świętego. Początki doktryny społecznej Kościoła (Bazyli Wielki), teologii ascetyczno-mistycznej (Grzegorz z Nyssy), poezja chrześcijańska (Grzegorz z Nazjanzu)

Mariologia patrystyczna: Cyryl Aleksandryjski (tytuł Theotokos), Efrem Syryjczyk (Maryja współcierpiąca z Chrystusem)

Ojcowie łacińscy: Hieronim (przekład Pisma św.); Ambroży – początki teologii moralnej

Augustyn – wybrane aspekty doktryny o łasce, soteriologii, teologii historii (teoria dwóch państw)

Leon Wielki – teologia wcielenia

Zalecana literatura

Podręczniki

 B. Altaner, A. Stuiber, Patrologia, Warszawa 1990

 L. Padovese, Wprowadzenie do teologii patrystycznej, Kraków 2004

 Fr. Drączkowski, Patrologia, Pelplin – Lublin 2007

Opracowania

 J.M. Szymusia SJ, ks. M. Starowieyski, Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, Poznań 1971

 J. N. D. Kelly, Początki doktryny chrześcijańskiej, Warszawa 1988

 H. Pietras, Początki teologii Kościoła, Kraków 2007

Teksty źródłowe

 Polskie serie wydawnicze pism Ojców Kościoła:

 Pisma Ojców Kościoła, Poznań 1924 –

 Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, Warszawa 1969 -

 Biblioteka Ojców Kościoła, Kraków 1992 -

 Źródła Myśli Teologicznej, Kraków 1996 -

 Źródła Monastyczne, Kraków – Tyniec 1993

Po zakończeniu przedmiotu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student:

Tłumaczy genezę i okoliczności pojawienia się refleksji teologicznej w starożytności

Wyjaśnia wpływ, jaki wywarła starożytna filozofia grecka na chrześcijaństwo

Rozpoznaje kierunki rozwoju teologii aż do czasów współczesnych

Ocenia rolę i znaczenie teologii patrystycznej w starożytności i wiekach późniejszych

Interpretuje poglądy teologiczne Ojców Kościoła w świetle kontrowersji teologicznych, jakie miały miejsce w średniowieczu i czasach nowożytnych

Korzysta z sytuacji wynikającej z przemian politycznych i społecznych w starożytności

Korzysta z dzieł Ojców Kościoła i literatury przedmiotu

Wyszukuje te kierunki teologii starożytnej, które inspirowały teologię średniowieczną i nowożytną

Postrzega relacje zachodzące między myślą starożytną a współczesną na płaszczyźnie teologii

Jest wrażliwy na konieczność prowadzenia dyskursu teologicznego

Kryteria oceniania

5,0 – znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne

4.5 – bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne

4.0 – dobra wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne

3.5 – zadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne, ale ze znacznymi niedociągnięciami

3.0 – zadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne, ale z licznymi błędami

2.0 – niezadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne