Dzieje literatury staropolskiej i Oświecenia

fakultatywne

Cele modułu kształcenia:

- zaznajomienie studentów z głównymi nurtami ideowymi i artystycznymi literatury okresu staropolskiego i oświecenia oraz jej związkami z kulturą europejską i historią polityczną,

- kształcenie umiejętności rozumienia procesu historycznoliterackiego ze szczególnym uwzględnieniem roli, jaką odgrywają w nim tradycja i nowatorstwo oraz „długie trwanie” idei decydujących o intelektualnej i estetycznej swoistości twórczości literackiej w epokach dawnych,

- doskonalenie umiejętności analizy, interpretacji i wartościowania dzieła literackiego w zakresie dotyczącym tekstów powstałych w średniowieczu, renesansie, baroku i oświeceniu.

Podstawowa (na poziomie maturalnym) wiedza z zakresu dziejów literatury i kultury. Podstawowa wiedza z zakresu historii Polski i Europy (do Kongresu Wiedeńskiego).

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład problemowy, praca z tekstem, demonstracje dźwiękowe i/lub video.

3

Treści programowe dla przedmiotu:

- epoka staropolska i okres oświecenia w badaniach literackich,

- średniowieczny "duch porządku": wielki łańcuch bytu, encyklopedie i summy,

- średniowieczne "ars moriendi",

- doświadczenie świętości w świetle hagiografii i literatury apokryficznej,

- "przeszłość jako przedmiot wiary": historiografia średniowieczna,

- humanizm i reformacja,

- godność człowieka i refleksja o "ślachetności a zacności płci niewieściej" w renesansowym piśmiennictwie europejskim i polskim,

- "speculum vitae": literatura parenetyczna w dobie staropolskiej,

- literatura popularna w dawnej Polsce: między „rzeczami ostatecznymi” a sowizdrzalskim światem na opak,

- „Wszelka rzecz bywszy ginie”; idea "vanitas" w literaturze i kulturze baroku,

- „Umieć błyszczeć”; ostentacja w literaturze i obyczajowości baroku,

- Ut pictura poesis; związki literatury i sztuk plastycznych w okresie baroku (emblematyka, ikonologia, poezja wizualna),

- konceptyzm barokowy: teoria i praktyka twórcza,

- religijność literatury staropolskiej i oświecenia,

- sarmatyzm: dzieje formacji kulturowej w okresie staropolskim oraz w „wieku świateł”,

- klasycyzm – sentymentalizm – rokoko,

- utopia w literaturze dawnej Europy i Rzeczypospolitej,

- nauki przyrodnicze jako źródło inspiracji literackich w europejskiej i polskiej twórczości okresu wczesnonowożytnego,

- kalendarze w kulturze literackiej polskiego oświecenia.

Zalecana literatura:

T. Michałowska, Średniowiecze, Warszawa 2002.

J. Ziomek, Renesans, Warszawa 2002.

Cz. Hernas, Barok, Warszawa 2008.

M. Klimowicz, Oświecenie, Warszawa 2008.

Słownik literatury staropolskiej: średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska,Wrocław 2002.

Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 2002.

E. Sarnowska-Temeriusz, Przeszłość poetyki. Od Platona do Giambattisty Vica, Warszawa 1995.

Źródła wiedzy teoretycznolierackiej w dawnej Polsce. Średniowiecze – renesans – barok, oprac. M. cytowska, T. Michałowska, Warszawa 1999. Humanitas. Projekty antropologii humanistycznej, t. 1: Paradygmaty – tradycje – profile historyczne, t. 2: Inspiracje filozoficzne projektów antropologicznych, red. A. Nowicka-Jeżowa, Warszawa 2009-2010.

Humanitas i christianitas w kulturze polskiej, red. Mirosława Hanusiwicz-Lavallee, Warszawa 2009.

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:

- dokonać periodyzacji literatury epok: średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia,

- rozpoznać i scharakteryzować główne idee inspirujące literaturę epoki staropolskiej i oświecenia, ze szczególnym uwzględnieniem religii, filozofii, nauk przyrodniczych i estetyki,

- dostrzegać zasadność interdyscyplinarnego ujmowania problematyki literatury epok dawnych, w szczególności jej powiązań z historią myśli, - kultury, obyczajowości i dziejami sztuki – malarstwa, rzeźby, muzyki, sztuki użytkowej,

- operować wiedzą dotyczącą europejskich kontekstów literatury staropolskiej i oświecenia,

- wskazać arcydzieła literatury polskiej i europejskiej powstałe w okresie od średniowiecza do końca XVIII wieku,

- dostrzegać rolę pisarzy minorum gentium oraz znaczenie różnych form piśmiennictwa w całokształcie literatury staropolskiej i oświecenia,

- operować wiedzą z zakresu refleksji metaliterackiej i teoretycznoliterackiej rozwijanej w epokach dawnych,

- analizować, interpretować i wartościować teksty literackie reprezentatywne dla epok: średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia,

- wyjaśnić rolę literatury staropolskiej i oświecenia w formowaniu zbiorowej tożsamości narodowej i kulturowej.

Kryteria oceniania:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość problemów dotyczących literatury polskiej epok średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia z uwzględnieniem związków z literaturą europejską. Wysoki poziom znajomości kontekstów historycznych, religijnych, filozoficznych, estetycznych i kulturowych. Bardzo dobry poziom rozumienia i umiejętności analitycznych i interpretacyjnych.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami.

dobry (db; 4,0): dobra znajomość problemów dotyczących literatury polskiej epok średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia z uwzględnieniem związków z literaturą europejską. Dobry poziom znajomości kontekstów historycznych, religijnych, filozoficznych, estetycznych i kulturowych. Dobry poziom rozumienia i umiejętności analitycznych i interpretacyjnych.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość problemów dotyczących literatury polskiej epok średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia z uwzględnieniem związków z literaturą europejską. Zadowalający poziom znajomości kontekstów historycznych, religijnych, filozoficznych, estetycznych i kulturowych. Zadowalający poziom rozumienia i umiejętności analitycznych i interpretacyjnych.

dostateczny (dst; 3,0): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca wiedza i umiejętności.