Wybrane zagadnienia z literatury bizantyńskiej

obowiązkowe

filologia klasyczna

II stopień

Cele modułu kształcenia:

- opanowanie najważniejszych informacji na temat cesarstwa wschodniorzymskiego („bizantyńskiego”) w zakresie kulturowym, historycznym, społecznym i gospodarczym,

- opanowanie podstawowej terminologii literaturoznawczej i historycznej, wykorzystywanej w bizantynistyce,

- zdobycie umiejętności analizy oraz interpretacji źródła literackiego ze wschodniorzymskiego kręgu kulturowego w przekładzie i w oryginale,

- uświadomienie ciągłości kulturowej między światem późnego antyku a cywilizacją wschodniorzymską.

II rok

Wykład konwersatoryjny, dyskusja, praca z tekstem.

2

Treści programowe dla przedmiotu:

- historia cesarstwa wschodniorzymskiego w zarysie,

- pozycja i rola cesarstwa wschodniorzymskiego w szerszym kontekście polityczno-kulturowym późnego antyku i średniowiecza,

- Konstantynopol jako centrum władzy oraz ośrodek ekonomiczny i kulturowy,

- znajomość treści wybranych dzieł literatury wschodniorzymskiej,

- cechy formalne rzymskiej historiografii i hagiografii,

- strategie konstruowania wiarygodności we wschodniorzymskiej literaturze hagiograficznej,

- mechanizmy konstruowania obrazu grup i jednostek we wschodniorzymskiej historiografii,

- grecka literatura antyczna w literaturze wschodniorzymskiej,

- obraz rzymskich elit we wschodniorzymskiej literaturze dydaktycznej,

- świat rzymskiego pogranicza we wschodniorzymskiej epice ludowej.

Zalecana literatura:

Literata przedmiotu w oryginale:

Annae Comnenae Alexias, ed. D. R. Reinsch, A. Kambylis, Berlin 2001.

Michel Psellos, Chronographie ou histoire d’un siècle de Byzance (976–1077), texte établi et traduit par E. Renauld, t. 1 – 2, Paris 1926–1928.

Niketas Choniates, Grandezza e catastrofe di Bisanzio (Narrazione cronologica), t. 1–3, wstęp A. Kazhdan, tłum. A. i F. Pontani, oprac. R. Maisano i A. Pontani, Roma 1994–2014.

Niketas Choniates, Historia, oprac. J.L. van Dieten, t. 1–2, Berlin 1975.

Niketas Magistros, Żywot świętej Theoktiste z Lesbos, wstęp, przekład i komentarz C. Dobaka, Poznań 2014 (bilingua).

Teofilakt Simokatta, Historia powszechna, wstęp, przekład, komentarz i indeksy A. Kotłowska, Ł. Różycki, Poznań 2016 (bilingua).

Literatura źródłowa w przekładzie:

Anna Komnena, Aleksjada, wstęp, przekład i komentarz O. Jurewicza, Wrocław–Warszawa–Kraków, 1969, 1972.

Dijenis Akritas. Opowieść z kresów bizantyńskich, wstęp, przekład i komentarz M. Borowskiej, Warszawa 1998.

Niketas Eugenianos, Drosilla i Charikles, wstęp, przekład i komentarz K. Gary, Kraków 2013.

Timarion albo Timariona przypadki przez niego opowiedziane, przekład i komentarz P. Marciniaka i K. Warcaby, wstęp P. Marciniaka, Katowice 2014.

Kekaumenos, Pouczenia, przekład i komentarz A. Kotłowskiej, w: Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian. Seria grecka, t. VI: Pisarze XI wieku, tłum., kom. A. Kotłowska, współpraca A. Brzóstowska, Warszawa 2013, s. 62–105.

Literatura przedmiotu:

Bizancjum, pod red. J. Sheparda, t. 1 i 2, Warszawa 2012, 2015.

Jurewicz O., Historia literatury bizantyńskiej, Wrocław 2007 (wyd. 1 Wrocław 1984).

Konstantynopol. Nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesnobizantyńskim, pod red. M.J. Leszki i T. Wolińskiej, Warszawa 2011.

Świat Bizancjum, t. 2: Cesarstwo bizantyńskie 641–1204, pod red. J.–C. Cheyneta, Kraków 2011.

Świat Bizancjum, t. 3: Bizancjum i jego sąsiedzi 1204–1453, pod red. A. Laiou i C. Morrison, Kraków 2013.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- dysponuje ogólną (szkicową) znajomością wschodniorzymskiej historii,

- rozumie i potrafi wytłumaczyć rolę i pozycję cesarstwa wschodniorzymskiego w świecie późnego antyku oraz średniowiecza,

- rozumie i potrafi wyjaśnić wyjątkowy status Konstantynopola jako centrum ekonomicznego, kulturowego i władzy w granicach cesarstwa i poza nimi,

- zna i potrafi wymienić formalne cechy wschodniorzymskiego dzieła historiograficznego i hagiograficznego,

- rozumie i potrafi omówić strategię uwiarygodniania treści utworu hagiograficznego oraz jej historyczności i ahistoryczności,

- rozumie i potrafi wyjaśnić mechanizm konstruowania wizerunku grup (własnej i obcych) oraz jednostek we wschodniorzymskiej historiografii,

- rozumie zagadnienie kontynuacji (,,recepcji”) greckiej literatury antycznej w literaturze wschodniorzymskiej,

- rozumie i potrafi omówić etos wschodniorzymskich elit i towarzyszące mu zagadnienia tożsamościowe na podstawie wschodniorzymskiej literatury dydaktycznej,

- zna i potrafi omówić świat rzymskiego pogranicza we wschodniorzymskiej epice ludowej.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra wiedza oraz umiejętność analizy oraz interpretacji tekstu.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami i nieścisłościami.

dobry (db; 4,0): jak wyżej, w stopniu dobrym.

dostateczny plus (+dst; 3,5): jak wyżej, w stopniu zadowalającym.

dostateczny (dst; 3,0): jak wyżej, w stopniu podstawowym.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca wiedza oraz umiejętność analizy oraz interpretacji tekstu.