Warsztat polonisty - mówienie

obowiązkowe

filologia polska

I stopień

Cele modułu kształcenia:

- wzbogacenie i ustrukturyzowanie wiedzy o mówionej odmianie polszczyzny,

- rozwijanie kompetencji językowych w zakresie posługiwania się polszczyzną mówioną w różnych odmianach,

- kształcenie umiejętności poprawnego posługiwania się głosem i oddechem,

- doskonalenie sprawności związanych z wystąpieniami publicznymi,(prowadzenie spotkania, głos w dyskusji, wygłoszenie referatu, wystąpienia okolicznościowe, grzeczność językowa itp.),

- rozwijanie umiejętności dyskursywnych i argumentacyjnych (dyskusja, polemika, dialog),

- kształtowanie świadomości językowej i kulturowej.

I rok

Biblioteka Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej

Elementy wykładu, praca indywidualna (w trakcie zajęć i poza godzinami kontaktowymi), praca zespołowa (w trakcie zajęć i poza godzinami kontaktowymi), dyskusja w grupie, lektura indywidualna, krótkie improwizowane wprawki mówione, czytanie tekstów wybranych samodzielnie i zleconych (w trakcie zajęć i poza godzinami kontaktowymi), wystąpienia publiczne.

3

Mówienie stanowi jeden z trzech przedmiotów (obok pisania i czytania) tworzących blok Warsztat polonisty, skierowanych do słuchaczy studiów polonistycznych I stopnia. Zajęcia z mówienie odbywają się w semestrze zimowym I roku studiów i mają charakter teoretyczno-praktycznego przygotowania studenta do aktywnego uczestnictwa w zajęciach akademickich, wystąpień publicznych oraz formułowania samodzielnych, poprawnych wypowiedzi.

Treści programowe dla przedmiotu:

- głos i mowa - definicje, rozróżnienia, konotacje,

- właściwości języka mówionego; retoryczna koncepcja tekstu mówionego,

- dykcja i prozodia; czytanie interpretacyjne; recytacja,

- mowa ciała. Interakcja,

- mówienie z głowy (nagrania),

- pragmatyka mówienia; oficjalność i nieoficjalność,

- prezentacja – co, kiedy i ile mówić,

- wystąpienia publiczne; style komunikacyjne i style przemówień,

- referat (jak unikać nudy i monotonii),

- argument i pytanie (budowa, cel, znaczenie, użycie),

- dyskusja (głos, zagajenie, podsumowanie),

- opowiadanie (struktura, wątki, punkty zwrotne).

Zalecana literatura:

Dąbała J., Warsztatowo-aksjologiczne mechanizmy tworzenia telewizji, Lublin 2011 (rozdz. II, s. 145-265).

Karpowicz T., Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa 2016 (rozdz. 2, s. 26-36).

Logopedia artystyczna, red. B. Kamińska, S. Milewski, Gdańsk 2016.

Łaziński M., Pan i pani, polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Warszawa 2006.

Marcjanik M., Grzeczność w komunikacji, Warszawa 2006.

Marcjanik M., Polska grzeczność językowa, Kielce 2000.

Nieckula F., Język ustny a język pisany, [w:] Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Lublin 2001, s. 98-113.

Oczkoś M., Paszczodźwięki. Mały poradnik dla wielkich mówców, Warszawa 2010.

Oczkoś M., Sztuka mówienia bez bełkotania i faflunienia, Warszawa2015.

Ożóg K., Ustna odmiana języka, [w:] Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Lublin 2001, s. 85-98.

Przyborska-Borkowicz A., Scenariusze komunikacyjne uwarunkowane sytuacją, [w:] http://www.cd-magazine.uni.wroc.pl/artykul/scenariusze_komunikacyjne_uwarunkowane_sytuacja/

Schulz von Thun F., Sztuka rozmawiania, cz. 2. Rozwój osobowy, przeł. P. Włodyga, Kraków 2001 (rozdz. III, s. 57-259).

Toczyska B., Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańsk 2016.

Toczyska B., Głośno i wyraźnie. 9 lekcji dobrego mówienia, Gdańsk 2007.

Wasilewski J., Skibiński A., Prowadzeni słowami. Retoryka motywacji w komunikacji publicznej, Warszawa 2008 (rozdz. III, IV, V i VI, s. 123-248).

Wosik-Kawala D., Podstawy emisji głosu, Lublin 2015.

Wyrwas K., Jak opowiadają mężczyźni,[w:] Style konwersacyjne, red. B. Witosz, Katowice 2006, s. 98-109

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:

- omówić rozróżnienia i definicje związane ze współczesną polszczyzną mówioną,

- przedstawić właściwości języka mówionego,

- wyjaśnić rolę konwencji i gatunków języka mówionego w kulturze (w tym - w komunikacji),

- wygłaszać teksty zróżnicowane pod względem stylistycznym i pragmatycznym,

- czytać na głos teksty o różnym przeznaczeniu i funkcji,

- samodzielnie uzasadnić określony wybór środków kształtowania wypowiedzi (z naciskiem na poziom prozodyczny),

- zebrać materiał, odpowiednio go opracować i – w efekcie – ustnie to opracowanie przedstawić,

- czytać ze zrozumieniem i samodzielnie komentować prace teoretyczne z zakresu nauki o dykcji, warsztatu mówienia i studiów nad językiem mówionym,

- współpracować w zespole nad zadaniami twórczymi (podział ról, zamiana ról, dyskusja).

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra orientacja we właściwościach polszczyzny mówionej oraz w terminologii współczesnych studiów nad językiem mówionym, bardzo dobra znajomość konwencji i gatunków języka mówionego, bardzo dobra umiejętność wygłaszania tekstów zróżnicowanych pod względem stylistycznym i pragmatycznym, bardzo sprawne korzystanie z repertuaru środków kształtowania wypowiedzi ustnej, bardzo dobra umiejętność samodzielnego zbierania materiału, opracowania i prezentowania go, bardzo dobra umiejętność głośnego czytania, recytacji i prezentowania tekstów przeznaczonych do realizacji ustnej, bardzo dobra umiejętność krytycznego analizowania tekstów teoretycznych z zakresu nauki o dykcji, warsztatu mówienia i studiów nad językiem mówionym, bardzo wysoka kultura dyskusji, bardzo dobra umiejętność pracy zespołowej.

dobry plus (+db; 4,50: jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami w zakresie praktycznym – wygłaszania tekstów zróżnicowanych pod względem stylistycznym i pragmatycznym, mniej sprawne korzystanie z repertuaru środków kształtowania wypowiedzi ustnej, dobra umiejętność samodzielnego zbierania materiału, opracowania i prezentowania go, dość dobra umiejętność głośnego czytania, recytacji i prezentowania tekstów przeznaczonych do realizacji ustnej.

dobry (db; 4,0): dobra orientacja we właściwościach polszczyzny mówionej oraz w terminologii współczesnych studiów nad językiem mówionym, dobra znajomość konwencji i gatunków języka mówionego, dobra umiejętność wygłaszania tekstów zróżnicowanych pod względem stylistycznym i pragmatycznym, sprawne korzystanie z repertuaru środków kształtowania wypowiedzi ustnej, dobra umiejętność samodzielnego zbierania materiału, opracowania i prezentowania go, dobra umiejętność głośnego czytania, recytacji i prezentowania tekstów przeznaczonych do realizacji ustnej, dobra umiejętność krytycznego analizowania tekstów teoretycznych z zakresu nauki o dykcji, warsztatu mówienia i studiów nad językiem mówionym, wysoka kultura dyskusji, dobra umiejętność pracy zespołowej.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca orientacja we właściwościach polszczyzny mówionej oraz w terminologii współczesnych studiów nad językiem mówionym, dobra znajomość konwencji i gatunków języka mówionego, zadowalająca umiejętność wygłaszania tekstów zróżnicowanych pod względem stylistycznym i pragmatycznym, dość sprawne korzystanie z repertuaru środków kształtowania wypowiedzi ustnej, zadowalająca umiejętność samodzielnego zbierania materiału, opracowania i prezentowania go, przeciętna umiejętność głośnego czytania, recytacji i prezentowania tekstów przeznaczonych do realizacji ustnej, wystarczająca umiejętność krytycznego analizowania tekstów teoretycznych z zakresu nauki o dykcji, warsztatu mówienia i studiów nad językiem mówionym, przeciętna kultura dyskusji, przeciętna umiejętność pracy zespołowej.

dostateczny (dst; 3,0): przeciętna orientacja we właściwościach polszczyzny mówionej oraz w terminologii współczesnych studiów nad językiem mówionym, przeciętna znajomość konwencji i gatunków języka mówionego, wystarczająca umiejętność wygłaszania tekstów zróżnicowanych pod względem stylistycznym i pragmatycznym, mało sprawne korzystanie z repertuaru środków kształtowania wypowiedzi ustnej, niewielka umiejętność samodzielnego zbierania materiału, opracowania i prezentowania go, przeciętna umiejętność głośnego czytania, recytacji i prezentowania tekstów przeznaczonych do realizacji ustnej, przeciętna umiejętność krytycznego analizowania tekstów teoretycznych z zakresu nauki o dykcji, warsztatu mówienia i studiów nad językiem mówionym, przeciętna kultura dyskusji, przeciętna umiejętność pracy zespołowej.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca orientacja we właściwościach polszczyzny mówionej oraz w terminologii współczesnych studiów nad językiem mówionym, nieznajomość konwencji i gatunków języka mówionego, brak umiejętności wygłaszania tekstów zróżnicowanych pod względem stylistycznym i pragmatycznym, mało sprawne korzystanie z repertuaru środków kształtowania wypowiedzi ustnej, niewielka umiejętność samodzielnego zbierania materiału, opracowania i prezentowania go, nierozwinięta umiejętność głośnego czytania, recytacji i prezentowania tekstów przeznaczonych do realizacji ustnej, niezadowalająca umiejętność krytycznego analizowania tekstów teoretycznych z zakresu nauki o dykcji, warsztatu mówienia i studiów nad językiem mówionym, niezadowalająca kultura dyskusji, niezadowalająca umiejętność pracy zespołowej.

Kryteria oceniania:

- sprawność posługiwania się polszczyzną mówioną,

- znajomość zagadnień merytorycznych związanych z językiem mówionym,

- aktywność w trakcie zajęć (udział w dyskusji i w pracy zespołowej, znajomość lektur),

- wartość merytoryczna przygotowanych projektów,

- umiejętności dyskursywne (inwencja, wysłowienie, kompozycja, przedstawienie swojego zdania, sztuka konstruktywnej krytyki, argumentacja).