Literatura pozytywizmu i Młodej Polski

obowiązkowe

filologia polska

II stopień

1. Zaznajomienie studentów ze znaczącymi dziełami literatury polskiej pozytywizmu i Młodej Polski i kształcenie kompetencji w sytuowaniu ich w jak najszerszym kontekście historycznym i kulturowym.

2. Doskonalenie umiejętności analizy, interpretacji i wartościowania dzieła literackiego z wykorzystaniem zaawansowanej wiedzy teoretyczno– i historycznoliterackiej, z uwzględnieniem szczególnego charakteru tekstów powstałych w epokach pozytywizmu i Młodej Polski.

3. Poszerzanie, pogłębianie i porządkowanie wiedzy o kategoriach historyczno– i estetycznoliterackich oraz doskonalenie umiejętności w operowaniu nimi, przy uwzględnieniu kompetencji z zakresu innych modułów kształcenia polonistycznego (w tym „Nauki pomocnicze”, „Poetyka z analizą dzieła literackiego”, „Teoria literatury”, „Literatura powszechna”, „Wiedza o historycznym rozwoju polszczyzny”).

4. Rozwijanie umiejętności formułowania dojrzałych wypowiedzi pisemnych i ustnych na temat literatury oraz kultury epok pozytywizmu i Młodej Polski, kształcenie teoretycznej i praktycznej znajomości form prac historycznoliterackich, przydatnych w trakcie przygotowywania rozprawy magisterskiej.

5. Pogłębianie świadomości komparatystycznego oraz interdyscyplinarnego statusu wiedzy o literaturze i kulturze w epokach pozytywizmu i Młodej Polski, w tym szczególne zwrócenie uwagi na połączenia historii literatury z historią innych sztuk: malarstwa, rzeźby, muzyki, baletu, teatru i innych.

6. Formowanie wrażliwości humanistycznej oraz postawy dojrzałego uczestnictwa w kulturze.

I rok

Biblioteka Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej

konwersatorium (zaprojektowana i moderowana przez prowadzącego zajęcia dyskusja w grupach, na podstawie przeczytanych uprzednio dzieł literackich i opracowań naukowych), elementy wykładu, konsultacje indywidualne

4

- dzieła literatury polskiej epok pozytywizmu i Młodej Polski na tle procesów rozwojowych literatury rodzimej i powszechnej.

- wielopłaszczyznowy przebieg procesu historycznoliterackiego w pozytywizmie i Młodej Polsce oraz jego jednostki: formacje, epoki, prądy, kierunki, nurty, style.

- proces historycznoliteracki w pozytywizmie i Młodej Polsce na szerokim tle kultury rodzimej i powszechnej, w tym takich zjawisk, jak np.: realizm, parnasizm, scjentyzm, darwinizm, nietzscheanizm, dekadentyzm, ekspresjonizm.

- historia jako złożony kontekst zjawisk światopoglądowych i literackich pozytywizmu i Młodej Polski, np. tradycja irredentystyczna, organicznikostwo, ruchy narodowe, emigracja.

- wielowymiarowe związki literatury z historią idei – ich wzajemne relacje (m.in. gnostycyzm, katastrofizm, franciszkanizm).

- wielopłaszczyznowe związki literatury pozytywizmu i Młodej Polski z innymi sztukami (zjawiska synestezji, transpozycji, synkretyzmu, asocjacjonizmu).

- różnorodność i złożoność form wypowiedzi krytycznych i filozoficzno–estetycznych w pozytywizmie i Młodej Polsce

- egzystencjalny wymiar i konsekwencje etyczne literatury pozytywizmu i Młodej Polski

- biografie wybitnych twórców okresów pozytywizmu i Młodej Polski jako kontekst literacki

- literatura pozytywizmu i Młodej Polski jako wyraz przeżyć zbiorowych oraz źródło wzorców społecznych i patriotycznych

- literatura pozytywistyczna i młodopolska w pogłębionym ujęciu komparatystycznym (europejskość i swojskość)

- gruntowny obraz życia literackiego pozytywizmu i Młodej Polski – centra, ośrodki, instytucje (m.in. czasopisma literackie, magazyny artystyczne, redakcje, kawiarnie, kabarety)

- przygotowanie pracy semestralnej poświęconej szczegółowym zagadnieniom literatury pozytywizmu i Młodej Polski.

Pozytywizm

- Michał Bałucki, Grube ryby – Dom otwarty, opr. T. Weiss, Wrocław: Ossolineum 1981, BN I 236.

- Adolf Dygasiński, Zając [dowolne wydanie].

- Wiktor Gomulicki, Ciury, wstęp W. J. Gomulicki, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1985.

- Eliza Orzeszkowa, Dziurdziowie [dowolne wydanie].

- Bolesław Prus, Emancypantki [dowolne wydanie].

- Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, oprac. T. Żabski, BN I 298.

- Stańczycy: antologia myśli społecznej i konserwatystów krakowskich, wybór i opr. M. Król, Warszawa: PAX 1982 lub Teka Stańczyka, opr. A. Dziadzio, Kraków: Universitas 2007.

- Adam Szymański, Szkice, opr. B. Burdziej, Kraków: Universitas 1998.

- Stanisław Witkiewicz, Sztuka i krytyka u nas, opr. M. Olszaniecka, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1971, [Pisma wybrane, t. I].

Młoda Polska

- Stanisław Brzozowski, Eseje i studia o literaturze, opr. H. Markiewicz, Wrocław: Ossolineum 1990, BN I 258 (tam w szczególności: Legenda Młodej Polski).

- Ignacy Dąbrowski, Śmierć. Studium, opr. T. Lewandowski, Kraków: Universitas 2001.

- Karol Irzykowski, Pałuba – Sny Marii Dunin, opr. A. Budrecka, Wrocław: Ossolineum 1981, BN I 240.

- Bolesław Leśmian, Sad rozstajny, Łąka, w: tegoż, Poezje zebrane, opr. J. Trznadel, Warszawa: PIW 2010.

- Władysław Reymont, Ziemia obiecana, t. 1-2, opr. M. Popiel, Wrocław: Ossolineum 1996, BN I 286.

- Stanisław Wyspiański, Achilleis – Powrót Odysa, opr. J. Nowakowski, Wrocław: Ossolineum 1984, BN I 248.

- Kazimiera Zawistowska, Utwory zebrane, opr. L. Kozikowska-Kowalik, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1982 lub Maryla Wolska, Poezje wybrane, opr. K. Zabawa, Kraków 2003 lub Bronisława Ostrowska, Poezje wybrane, opr. A. Wydrycka, Kraków 1999.

- Stefan Żeromski, Dzienniki. Wybór, opr. J. Kądziela, Wrocław: Ossolineum 1980, BN I 238.

- Tenże, Popioły, oprac. I. Maciejewska, BN I 289.

Podręczniki

1. Henryk Markiewicz, Literatura pozytywizmu

2. Maria Podraza-Kwiatkowska, Literatura Młodej Polski

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:

- wskazać arcydzieła i kluczowe utwory literackie epok pozytywizmu i Młodej Polski, a także zreferować ich problematykę oraz kształt estetyczny z użyciem zaawansowanej terminologii literaturoznawczej

- analizować, interpretować i wartościować utwory literackie oraz inne teksty kultury powstałe w czasie pozytywizmu i Młodej Polski z wykorzystaniem pogłębionej wiedzy z zakresu wybranych metodologii badań literackich

- odróżniać i charakteryzować historyczne systemy komunikacji literackiej, w tym obiegi literackie, formy gatunkowe, struktury podawcze, języki artystyczne

- rozpoznawać i charakteryzować różnorodne idee filozoficzne i estetyczne oddziałujące na literaturę oraz kulturę pozytywizmu i Młodej Polski

- posługiwać się rozbudowaną wiedzą o ważnych wydarzeniach i zjawiskach historycznych i wyjaśnić ich wpływ na genezę oraz problematykę utworów literackich, a także na rozwój kultury okresu pozytywizmu i Młodej Polski

- korzystać z różnych metod periodyzacji historii literatury pozytywizmu i Młodej Polski, umieszczać obie epoki w szerszym kontekście kulturowym, także wobec innych okresów historycznoliterackich lub formacji intelektualnych

- odkrywać różne związki literatury pozytywizmu i Młodej Polski z kulturą powszechną

- samodzielnie zrealizować skomplikowane zadanie badawcze z praktycznym zastosowaniem warsztatowych procedur historycznoliterackich: doboru i analizy źródeł, rozpoznania stanu badań, zdefiniowania i analizy problemów poznawczych, określenia metod, skonstruowania spójnego wywodu argumentacyjnego, wyprowadzania wniosków i dalszych postulatów badawczych

- samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować informacje dotyczące literatury epok pozytywizmu i Młodej Polski, dobierać właściwe edycje tekstów, posługiwać się słownikami i kompendiami literaturoznawczymi, bazami danych, bazami czasopism, bibliotekami cyfrowymi itd.

- posługiwać się różnymi pisemnymi formami wypowiedzi naukowych, sporządzić prezentację multimedialną, przygotować wystąpienie w dyskusji, uzasadniać swoje stanowisko z samodzielnym wykorzystaniem stanu badań, wysuwać argumenty polemiczne

- lub wskazywać oryginalne propozycje nowych ujęć, formułować pogłębione wnioski

- pracować w zespole nad rozwiązywaniem złożonych problemów, podziałem oraz koordynacją zadań; realizować i propagować potrzebę ustawicznego uczenia się

- dostrzegać i w sposób wieloaspektowy wyjaśniać rolę literatury i kultury pozytywizmu i Młodej Polski w budowaniu więzi społecznych i tożsamości narodowej oraz wykorzystać tę rozległą kompetencję w – osobistym, angażującym etyczną wrażliwość i odpowiedzialność – udziale w różnych formach życia zbiorowego (w tym we własnej pracy zawodowej), a także w pielęgnowaniu dziedzictwa kulturowego Europy, Polski i Wielkopolski.

Ocenie podlega:

- aktywność w trakcie zajęć i sprawność analityczno-interpretacyjna (udział w dyskusji i w pracy zespołowej);

- wartość merytoryczna i projekt prezentacji oraz sposób jej przedstawienia;

- wartość merytoryczna referatu (jakość doboru i analizy źródeł, poziom analizy i interpretacji tekstu literackiego, sprawność językowa);

- umiejętność zaprezentowania na egzaminie wiedzy nabytej w ramach przedmiotu oraz poziom tej wiedzy;