Kultura języka polskiego

obowiązkowe

Filologia słowiańska i polska

I stopień

• przekazanie wiedzy dotyczącej struktury i funkcjonowania współczesnej normy językowej, klasyfikacji błędów językowych, typologii innowacji językowych, kryteriów ich oceny, kodyfikacji i polityki językowej, postaw użytkowników wobec języka, zjawiska mody językowej, tendencji rozwojowych we współczesnej polszczyźnie

• przekazanie wiedzy o zależności sposobu językowego kształtowania tekstu od sytuacji komunikacyjnej

• wyrobienie umiejętności rozstrzygania problemów poprawnościowych z zakresu różnych poziomów języka w tekstach (wymowy, ortografii i interpunkcji, odmiany wyrazów, słownictwa i frazeologii, budowy zdań)

• doskonalenie umiejętności sprawnego, poprawnego, skutecznego i estetycznego posługiwania się polszczyzną w różnych sytuacjach komunikacyjnych, zarówno w mowie, jak i na piśmie

• przygotowanie do właściwej interpretacji i oceny nowych środków językowych pojawiających się w różnych typach tekstów

• wyrobienie nawyku korzystania z aktualnych źródeł ortoepicznych (słowników poprawnościowych, poradników językowych, internetowych poradni językowych itp.) i ciągłego aktualizowania lektur

• uwrażliwienie na społeczną rolę językoznawcy w podnoszeniu poziomu świadomości i kompetencji językowych użytkowników polszczyzny

• rozwinięcie umiejętności komunikacji i pracy w grupie

II rok

TK_01 Przegląd ważniejszych wydawnictw z zakresu poprawności językowej: słowniki poprawnej polszczyzny; wersje elektroniczne słowników poprawnej polszczyzny; inne słowniki poprawnościowe; poradniki językowe; czasopisma językoznawcze; internetowe poradnie językowe KJP_08

TK_02 Kultura języka jako dyscyplina językoznawcza. Podstawowe pojęcia z zakresu kultury języka: kultura języka w ujęciu tradycyjnym (warszawska szkoła kultury języka); nurt socjolingwistyczny w badaniach kulturalnojęzykowych; etyka słowa, estetyka słowa; system, norma, uzus, tekst; obiektywny charakter normy jako płaszczyzny odniesienia dla zjawisk innowacyjnych; elita humanistyczna jako grupa kształtująca normę; stosunek normy do pozostałych płaszczyzn języka; innowacja językowa, zmiana językowa, błąd językowy; typy błędów językowych KJP_01; KJP_04

TK_03 Struktura współczesnej normy językowej. Typy norm językowych: jednostki jednokształtne i jednostki wielokształtne wchodzące w skład normy; typy wariantów normy; norma języka ogólnego a odmiany regionalne współczesnej polszczyzny – gwary miejskie; norma wzorcowa i norma użytkowa (potoczna); norma skodyfikowana; normy cząstkowe: fonetyczna, słowotwórcza, fleksyjna, składniowa, leksykalna, frazeologiczna, stylistyczna KJP_01; KJP_02; KJP_08

TK_04 Typy innowacji językowych: innowacje uzupełniające; innowacje regulujące; innowacje rozszerzające; innowacje nawiązujące; innowacje skracające i ich typy;

innowacje precyzujące – zjawisko semantycznej repartycji wariantów normy KJP_01; KJP_06; KJP_08

TK_05 Innowacje uzupełniające w polszczyźnie XXI wieku: przyczyny powstawania innowacji uzupełniających; neologizmy słowotwórcze; neologizmy semantyczne (neosemantyzmy); neologizmy frazeologiczne (w tym zestawienia); najnowsze zapożyczenia KJP_01; KJP_06

TK_06 Kryteria oceny innowacji językowych: przegląd propozycji badawczych dotyczących stosowania kryteriów poprawności językowej; kryteria wewnętrznojęzykowe i zewnętrznojęzykowe KJP_01; KJP_02; KJP_04; KJP_07; KJP_09; KJP_10

TK_07 Współczesna norma frazeologiczna: struktura współczesnej normy frazeologicznej; typy innowacji frazeologicznych: uzupełniające, modyfikujące (ich rodzaje), rozszerzające, parafrazujące (trawestujące), semantyczne, mieszane; innowacja frazeologiczna a błąd frazeologiczny; zasady poprawności frazeologicznej KJP_01; KJP_04; KJP_06; KJP_08; KJP_09; KJP_10

TK_08 Kodyfikacja. Polska polityka językowa: problemy związane z kodyfikacją języka; postawy użytkowników wobec języka; polityka językowa w Polsce w realiach Unii Europejskiej; Ustawa o języku polskim i działalność Rady Języka Polskiego KJP_01; KJP_05; KJP_08; KJP_11

TK_09 Zjawisko mody językowej: moda i snobizm w języku; szablon leksykalny; wyrazy modne w 2. połowie XX w. a moda językowa XXI wieku KJP_01; KJP_05; KJP_09

TK_10 Zewnętrznojęzykowe tendencje rozwojowe w polszczyźnie XXI wieku: internacjonalizacja; terminologizacja (technologizacja); demokratyzacja; mediatyzacja; zjawisko nowej piśmienności KJP_01; KJP_03; KJP_06; KJP_09

TK_11 Wewnętrznojęzykowe tendencje rozwojowe w polszczyźnie XXI wieku: uniwerbizacja; multiwerbizacja; pleonazmy i tautologie; nowe tendencje w systemie gramatycznym KJP_01; KJP_03; KJP_06; KJP_09

S. Bąba, Frazeologia polska. Studia i szkice, Poznań 2009.

H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005.

A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.

K. Ożóg, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, wyd. 3., Rzeszów 2007.

Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria. Zagadnienia ogólne, pod red. S. Bąby, K. Skibskiego i M. Szczyszka, Poznań 2010.

K. Waszakowa, Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny, Warszawa 2005.

Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, pod red. A. Markowskiego, Warszawa 2004.

Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 2001.

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:

KJP_01 właściwie definiuje podstawowe pojęcia związane z poprawną komunikacją językową K_W03, K_W11, K_K04

KJP_02 rozumie i wyjaśnia zależności między sytuacją komunikacyjną a poziomami normy, stosowanymi kryteriami oceny innowacji K_W21, K_U05, K_U13, K_K02

KJP_03 rozpoznaje i rozróżnia widoczne w tekstach tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny K_U06, K_U11, K_U13, K_K04

KJP_04 potrafi rozstrzygać problemy poprawnościowe, z którymi styka się w różnych typach tekstów K_U05, K_U06, K_U11, K_U15, K_U16, K_U22

KJP_05 umie dobierać środki językowe optymalnie dostosowane do sytuacji komunikacyjnej K_U06, K_U07,K_U08, K_U11,

KJP_06 dostrzega innowacje i zmiany językowe występujące w tekstach mówionych i pisanych, także elektronicznych K_U06, K_U11, K_U13, K_U15, K_K16, K_K04,

KJP_07 wybiera właściwe narzędzia do oceny innowacji językowych, w tym błędów K_W03, K_U04, K_U06, K_U11, K_U23

KJP_08 umie korzystać z dostępnych źródeł ortoepicznych K_W03, K_U04, K_U06, K_U15, K_K01, K_K02

KJP_09 umie podjąć dyskusję nad statusem poprawnościowym form językowych w różnych sytuacjach komunikacyjnych K_U11, K_U13, K_K02, K_U22, K_U23

KJP_10 potrafi uzasadnić prezentowaną przez siebie postawę wobec języka K_U04, K_U07, K_U22

KJP_11 dostrzega potrzebę popularyzacji wiedzy z zakresu kultury języka K_W03, K_W11, K_U04, K_U15, K_U23,K-K01, K_K02, K_K09

 Kolokwium pisemne sprawdzające poziom i umiejętność zaprezentowania wiedzy zdobytej podczas wykładów oraz uzyskanej na podstawie zalecanych lektur.

 Dodatkowo: obecność na wykładach (dopuszczalna jest nieusprawiedliwiona nieobecność na dwóch zajęciach).