Literatura i kinematograf. Symbolistyczne i ekspresjonistyczne środki wyrazu w bezdźwiękowych adaptacjach filmowych

mgr Aleksandra Białek

Literatura i kinematograf. Symbolistyczne i ekspresjonistyczne środki wyrazu w bezdźwiękowych adaptacjach filmowych – konwersatorium fakultatywne 2019/2020

1. Spotkanie organizacyjne i wprowadzające. Symbolizm i początki kina

27 lutego

literatura przedmiotowa:

• M. Podraza-Kwiatkowska, Ekwiwalentyzacja symbolistyczna, czyli myślenie za pomocą obrazów, w: tejże, Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Kraków 1994, s. 185-223.

• M. Hendrykowska: W poszukiwaniu obrazu kultury; Od „Dziejów grzechu” do „Zaczarowanego Koła”, w: tejże, Śladami tamtych cieni. Film w kulturze polskiej przełomu stuleci 1895-1914, Poznań 1993, s. 51-104; s. 182-215.

2. Moderniści w kinematografie

5 marca

literatura przedmiotowa:

• A. Madej, Fabularne kino dwudziestolecia międzywojennego jako szczególna forma instytucji kinematograficznej, w: tejże, Mitologie i konwencje. O Polskim kinie fabularnym dwudziestolecia międzywojennego, Kraków 1994, s. 12-32.

• A. Madej, Modernista w kinematografie, w: Film: tekst i kontekst, red. A. Helman, W. Godzic, Katowice 1982, s. 140-153.

3-4. Dzieła i ich adaptacje: Mocny człowiek

12 i 19 marca

literatura podmiotowa:

• S. Przybyszewski, Mocny człowiek, Warszawa 1923.

literatura przedmiotowa:

• M. Kochanowski, Modernizacje mocnego człowieka („Mocny człowiek” Stanisława Przybyszewskiego i Henryka Szaro), w: Kody kultury, red. H. Kubicka, O. Taranek, Wrocław 2009, s. 320-329.

• A. Piskorz, „Bujający w obłokach fantasta” – Henryk Szaro i jego „Mocny człowiek”, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna” 2015, nr 11/1, s. 41-50.

film:

• Mocny człowiek, reż. H. Szaro, 1929.

5. Dzieła i ich adaptacje: Rok 1863

26 marca

literatura podmiotowa:

• S. Żeromski, Wierna rzeka. Klechda domowa, oprac. Z. J. Adamczyk, Wrocław 1978.

literatura przedmiotowa:

• A. Madej, Transformacja mitu narodowego w melodramat (podrozdziały: 2-3), w: tejże, Mitologie i konwencje. O Polskim kinie fabularnym dwudziestolecia międzywojennego, Kraków 1994, s. 146-157.

film:

• Rok 1863, reż. E. Puchalski, 1922.

6. Dzieła i ich adaptacje: Ponad śnieg

2 kwietnia

literatura podmiotowa:

• S. Żeromski, Ponad śnieg bielszym się stanę, w: tegoż, Pisma zebrane. Seria 3, Dramaty, red. Z. J. Adamczyk, Z. Goliński, oprac. G. Legutko, Kielce-Warszawa 2016.

literatura przedmiotowa:

• M. Hendrykowska, M. Hendrykowski, Film w Poznaniu w dobie kina niemego (1919-1929), w: tychże, Film w Poznaniu i Wielkopolsce 1896-1996, Poznań 1996, s. 81-86.

• G. Legutko, Odwieczne prawdy, dylematy etyczne i radykalizm społeczny w „Ponad śnieg bielszym się stanę” Żeromskiego, w: Żeromski. Piękno i wolność, red. A. Janicka, I. E. Rusek, G. Czerwiński, Białystok-Rapperswil 2015, s. 155-171.

film:

• Ponad śnieg, K. Meglicki, 1929.

7. Dzieła i ich adaptacje: Kult ciała

9 kwietnia

literatura podmiotowa:

• M. Srokowski, Kult ciała. Dziennik człowieka samotnego, Lwów 1920.

literatura przedmiotowa:

• J. Rybarski, Przedmowa, w: Kult ciała. Dziennik człowieka samotnego, Lwów 1920, s. V-VIII.

film:

• Kult ciała, reż. M. Waszyński, 1929.

8-9. Dzieła i ich adaptacje: Niebieski ptak

16 i 23 kwietnia

literatura podmiotowa:

• M. Maeterlinck, Niebieski ptak, w: tegoż, Dramaty wybrane, red. K. Pleśniarowicz, Kraków 1994.

literatura przedmiotowa:

• Z. Przesmycki (Miriam), Maurycy Maeterlinck. Stanowisko jego w literaturze belgijskiej i powszechnej, w: tegoż, Wybór pism krytycznych, t. 1, oprac. E. Korzeniewska, Kraków 1967, s. 247-376.

film:

• Niebieski ptak, reż. M. Tourneur, 1918.

10. Krzyk ekspresjonistyczny i kino nieme

30 kwietnia

literatura przedmiotowa:

• A. Helman, Niemiecki ekspresjonizm filmowy, w: Niemiecki ekspresjonizm filmowy, red. A. Hel¬man, A. Madej, Katowice 1985, s. 13-25.

• J. J. Lipski, Symbolizm – ekspresjonizm; Ekspresjonizm polski jako zjawisko polsko-niemieckiego pogranicza kulturowego, w: tegoż, Twórczość Jana Kasprowicza w latach 1891-1906, s. 209-221.

• M. Popiel, Wzniosłość i krzyk, w: tejże, Oblicza wzniosłości. Estetyka powieści młodo-polskiej, Kraków 1999, s. 52-56.

11. Seans psychoanalityczny: Krzyk i Gabinet doktora Caligari

7 maja

literatura podmiotowa:

• W. Reymont, Krzyk, w: tegoż, Krosnowa i świat: nowele, przedm. Adam Grzymała-Siedlecki, Kraków 1928, s. 220-230.

literatura przedmiotowa:

• S. Brzozowska, Włochy Reymonta. „Krzyk”, „Dwie wiosny”, „Venus”, w: „Wskrzesić choćby chwilę”. Władysława Reymonta zmagania z myślą i formą, red. M. Bourkane, R. Okulicz-Kozaryn, A. Sell, M. Wedemann, Poznań 2017, s. 39-50.

• D. Knysz-Tomaszewska, Opowiadania fantastyczne i niesa¬mowite Władysława Reymonta, w: Reymont. Radość i smutek czytania, red. J. Rohoziński, Pułtusk 2001, s. 23-58.

• E. Wilde, Gabinet figur wyobraźni. Szkic o kinie niemieckim lat dwudziestych, w: Niemiecki ekspresjonizm filmowy, red. A. Helman, A. Madej Katowice 1985, s. 109-131.

film:

• Gabinet doktora Caligari, reż. R. Wiene, 1920.

12. Dzieła i ich adaptacje: Golem

14 maja

literatura podmiotowa:

• G. Meyrink, Golem, tłum. A. Lange, Kraków 2004 [lub wydania wcześniejsze].

literatura przedmiotowa:

• M. Radkowska-Walkowicz, Golem; Golem symboliczny; Golem filmowy; Golemowy cień, w: tejże, Od Golema do Terminatora. Wizerunki sztucznego człowieka w kulturze, Warszawa 2008, s. 31-40.

• E. Klaus, Allegorical Slumber: Somnambulism and Salvation in Gustav Meyrink's ‘Der Golem’, w: „Seminar”, 2010, nr 46, z. 2, s. 131-145.

film:

• Golem, reż. P. Wegener, C. Boese, 1920.

13-14. Dzieła i ich adaptacje: Nosferatu – symfonia grozy

21 i 28 maja

literatura podmiotowa:

• B. Stoker, Dracula [dowolne wydanie].

literatura przedmiotowa:

• M. Janion, Wampiriada: 1-5; 16; 20, w: tejże, Wampir. Biografia symboliczna, Gdańsk 2008, s. 8-36; s. 144-155; s. 190-199.

film:

• Nosferatu – symfonia grozy, reż. F.W. Murnau, 1922.

15. Zajęcia końcowe. Podsumowanie i zaliczenie

4 czerwca