Film i etyka

Filozofia, specj. Etyka

Celem wykładu jest prezentacja oraz analiza etyczna wydarzeń relacjonowanych filmem dokumentalnym oraz zagadnień dylematu moralnego opowiedzianych w filmie fabularnym. Wykład ma zatem charakter problemowy (a nie artystyczny – filmoznawczy); w spektrum omawianych zagadnień etycznych znajdą się m.in. problemy sprawiedliwości społecznej (np. wykluczenie, ubóstwo, przemoc instytucjonalna i symboliczna) oraz konfliktów społeczno-politycznych (np. wielokulturowość, ideologie, wojna), jak również zagadnienia z zakresu filozofii moralnej (dylemat etyczny, zagadnienie krzywdy i zadośćuczynienia, odpowiedzialności moralnej jednostki), bioetyki (samostanowienie, wola, wiara) czy etyki środowiskowej (zrównoważony rozwój, prawa zwierząt).

II rok

elementy e-learningu

Brak

USOS; w roku 2020/21 - MS Teams

Prezentacja filmowa, wykład, wykład konwersatoryjny, dyskusja

Konwersatoryjny charakter części zajęć ma służyć doświadczeniu przez Studentów bogactwa i walorów nie stricte historycznego, lecz problemowo/badawczo i dyskusyjnie zorganizowanych zajęć akademickich, prezentujących pewną linię zagadnienia i sporu naukowego. Konwersatorium oznacza tu ćwiczenie się w formułowaniu wypowiedzi badawczej (pytanie badawcze/ hipoteza; dyskusja: argumentacja i kontrargumentacja – weryfikacja hipotezy; wnioski badawcze).

4 punkty

Zajęcia odbywają się co tydzień i trwają każdorazowo 180 minut – składają się na nie:

- słowo wprowadzenia, dot. wybranej produkcji filmowej – maks. 10 min

- projekcja filmowa – w większości ok. 90 min (najkrótsza: ok. 55 min, najdłuższa: ok 125 min)

- przerwa – ok. 15 min

- dyskusja – co najmniej 30 min

- wykład tematyczny (do dylematu przedstawionego w filmie), prezentacja – ok. 15-25 min

Licencja: W ramach tego przedmiotu korzystać będziemy z legalnych, oryginalnych wersji filmów, udostępnionych na zajęcia przez AgainstGravity, WatchDocs, EuropeanMovies i Ninateka.

W SL 2021, gdy zajęcia prowadzone będą zdalnie, korzystać będziemy wyłącznie z platform streamingowych i serwisów VOD – ich lista zostanie uwzgodniona na pierwszych zajęciach, uwzględniwszy zarówno program zajęć (filmy wybrane przez dr Bogaczyk-Vormayr) oraz możliwości techniczne Studentów. Prezentowany w TYM sylabusie program (tytuły filmów) jest dostosowany właśnie do sytuacji SL 2021.

OPIS łączony Wykładu (cz. pierwsza) i Laboratorium (cz. druga):

Część pierwsza: Film fabularny, marzec-kwiecień, dr M.Bogaczyk-Vormayr

1.Wykład wprowadzający, organizacyjny.Dylemat etyczny jako historia filmowa?

Film: „Dekalog Osiem”, reż K. Kieślowski, Polska 1988.

2. Sytuacja „pułapki” – sytuacja dylematu moralnego?

Film: „Klopka („Pułapka”), reż. S.Gorubović, Serbia/Niemcy 2007.

3. „Filozofia mocy” a etyka współczucia

Film: „Rope” („Pętla”, „Lina”, Sznur”), reż A. Hitchcock, USA 1948.

4. Postęp jako iluzja emancypacji?

Film: „Modern Times”, reż. Ch. Chaplin, USA 1936

5. Człowiek na tle historii: Dzieciństwo

Film: „Dreszcze”, reż. W. Marczewski, Polska

6. Człowiek na tle historii: Kobiecość

Film: „Kobieta samotna”, reż. A. Holland, Polska

7. Nowe światy? Homo clausus w XXI w.

Film: „The Lobster”, reż. Y. Lanthimos, Francja/Grecja/UK 2015.

8. Film u swoich źródeł – sztuka wizualna, nielinearna opowieść

Film: “I’m Thinking of Ending Things”, reż. Ch. Kaufman, USA 2020.

Część druga: Film dokumentalny, maj-czerwiec, mgr Kinga Ciereszko

1. Ludzkość: problem czy rozwiązanie?

Film: „Antropocen: epoka człowieka”, reż. P. J. Baichwal, E. Burtynsky, N. de Pencieri, Kanada 2018.

2. Granice dokumentu – fotografia zaangażowana

Film: „Sól ziemi”, reż. W. Wenders, J.R.Salbado, Francja/Brazylia/Włochy 2014.

3. Wizje przyszłości: Bezwarunkowy dochód podstawowy

Film: Darmowy lancz, reż. Ch. Tod, Austria, Niemcy 2017.

4. Społeczeństwo: indywidualizm vs. kolektywizm

Film: „Szwedzka teoria miłości”, reż. A. E. Gandini, Szwecja 2015.

5. Czy przyszłość jest wegańska?

Film: „Zjadanie zwierząt”, reż. Ch. Quinn, USA 2018.

6. Praca jako iluzja wolności?

Film: „Śmierć człowieka pracy”, reż. M. Glawogger , Austria/Niemcy 2005

7. Wojny informacyjne

Film: „Bellingcat: prawda w czasach postprawdy, reż. H. Pool, Holandia 2018.

S. Bernard, Film dokumentalny. Kreatywne opowiadanie, tłum. M. Bukojemski, Warszawa 2011.

M.Bogaczyk-Vormayr, W kwestii nieposłuszeństwa obywatelskiego, „Filo-Sofija”, Nr 23 (2013/4), 223-245.

W. Galewicz (red.), Wokół śmierci i umierania, Kraków 2009.

R. Kapuściński, Ten Inny, Kraków 2006.

F. Nietzsche, Poza dobrem i złem, tłum. S. Wyrzykowski [polecane od wydania drugiego].

R. Piłat, Krzywda i zadośćuczynienie, Warszawa 2003.

D.Rode et al., Metody dokumentalne w filmie, Warszawa 2013.

Ł. Ronduda, G. Sitek (red.), Historie filmu awangardowego..., Warszawa 2020.

S. Salgado, Genesis, Taschen, Köln 2013.

S.J. Schneider (ed.), 1001 Movies You Must See Before You Die, London 2020 (2003: 1st Edition).

P.Singer, Wyzwolenie zwierząt, tłum. A. Szczęsna, A. Anichlewicz, Warszawa 2004 (szczególnie rozdz.2)

S. Sontag, Widok cudzego cierpienia, tłum. S.Magala, Warszawa 2010.

S. Zawiśliński, Kieślowski bez końca, Warszawa 1994.

S.Žižek, Lacrimae rerum. Kieślowski, Hitchcock, Tarkowski, Lynch, tłum. G. Jankowicz i inni, Warszawa 2007.

Po zakończeniu zajęć Student/Studentka:

-rozumie i docenia znaczenie informacyjne/edukacyjne materiału filmowego jakim jest dokument (interwencyjny, reportażowy bądź artystyczny) oraz kino artystyczne

-potrafi posłużyć się materiałem filmowym jako ilustrującym pewien problem moralny oraz budować w oparciu o pozyskane z niego informacje własną refleksję/argumentację o charakterze dyskursu etycznego

- interpretuje relacjonowane filmem wydarzenia, problemy, sięgając do tradycji etyki, filozofii moralnej, aksjologii i filozofii społecznej, odwołując się do znanych sobie stanowisk filozoficznych

- biorąc udział w dyskusji pogłębia swe kompetencje dyskursywne, argumentacyjne, analityczne, przy czym konfrontuje się z własną świadomością i wrażliwością społeczną

bardzo dobry (bdb; 5,0): Student/ka (1) nie ma więcej niż 2 nieuspr. nieobecności w ramach Konwersatorium; (2) zrealizował/a zadanie pisemne (3) zadanie pisemne (raport/esej) zostało ocenione co najmniej na 4,0; (4) Student/ka przystąpił/a z sukcesem – ocena co najmniej 4,0 – do zaliczenia ustnego, na które przygotować trzeba jedno z zagadnień (jeden ze zrealizowanych) tematów; (5) Student/ka brał/a bardzo aktywny udział w trakcie zajęć – zgłaszał/a pytania merytoryczne i wnioski własne podczas dyskusji na prawie wszystkich zajęciach (to aktywność jest rozstrzygającym kryterium pomiędzy ocenami 4,5 i 5,0)

dobry plus (+db; 4,5): Student/ka (1) nie ma więcej niż 2 nieuspr. nieobecności w ramach Konwersatorium; (2) zrealizował/a zadanie pisemne (3) zadanie pisemne zostało ocenione co najmniej na 4,0; Student/ka przystąpił/a z sukcesem – ocena co najmniej 4,0 – do zaliczenia ustnego, na które przygotować trzeba jedno z zagadnień (jeden ze zrealizowanych) tematów; (4) Student/ka brał/a aktywny udział w zajęciach – zgłaszał pytania merytoryczne i wnioski własne podczas co najmniej 10 zajęć

dobry (db; 4,0): Student/ka (1) nie ma więcej niż 2 nieusp. nieobecności w ramach Konwersatorium; (2) zrealizował/a zadanie pisemne (3) zadanie pisemne zostało ocenione co najmniej na 3,5 na ocenę co najmniej 3,5; (4) Student/ka przystąpił/a do zaliczenia ustnego – na które przygotować trzeba jedno z zagadnień (jeden ze zrealizowanych) tematów; (5) Student/ka brał/a aktywny udział w zajęciach – zgłaszał pytania i uwagi merytoryczne podczas co najmniej 6 zajęć

dostateczny plus (+dst; 3,5): Student/ka (1) nie ma więcej niż 2 nieuspr. nieobecności w ramach Konwersatorium; (2) zrealizował/a zadanie pisemne na ocenę co najmniej 3,0; (3) brał/a aktywny udział w zajęciach – zgłaszał pytania i uwagi merytoryczne podczas co najmniej 5 zajęć

dostateczny (dst; 3,0): Student/ka (1) nie ma więcej niż 2 nieuspr. nieobecności w ramach Konwersatorium; (2) zrealizował/a zadanie pisemne na ocenę co najmniej 3,0; (3) nie brał aktywnego udziału w laboratorium – zgłaszał pytania i uwagi merytoryczne nie więcej niż na 3-4 spotkaniach

niedostateczny (ndst; 2,0): Student/ka (1) ma więcej niż 2 nieuspr. nieobecności w ramach Konwersatorium - i tym samym nie może otrzymać oceny pozytywnej ALBO (2) nie złożył pracy pisemnej - i tym samym nie może otrzymać oceny pozytywnej. LUB: Student/ka (1) ma więcej niż 3 nieuspr. nieobecności w ramach Konwersatorium - i tym samym nie może otrzymać oceny pozytywnej ALBO (2) pomimo odpowiedniej frekwencji Student/ka nie może otrzymać oceny pozytywnej, gdyż nie złożył/a pracy pisemnej (co jest warunkiem zaliczenia przedmiotu na ocenę pozytywną oraz warunkiem przystąpienia do zaliczenia ustnego).