Historia języka w świetle biologii i psychologii

obowiązkowe

filologia polska

II stopień

- przedstawienie biologicznych i psychologicznych uwarunkowań rozwoju języka

- omówienie hipotez na temat początków mowy i różnicowania się języków

- próba odpowiedzi na pytanie o wpływ zdolności poznawczych człowieka na kształt formalny języka

II rok

4

Tematem zajęć są biologiczne i psychologiczne uwarunkowania rozwoju języka.

Przedmiot obejmuje następujące treści kształcenia:

- język z perspektywy diachronicznej, teorie na temat pochodzenia języka;

- ewolucja człowieka, od australopiteków do homo sapiens sapiens;

- komunikacja zwierząt – typy komunikacji od najbardziej prostych o charakterze nieuświadomionym do komunikacji symbolicznej;

- budowa i ewolucja aparatów mowy i słuchu;

- neuroanatomia w perspektywie ewolucyjnej, zmiany w budowie układu nerwowego od naczelnych po człowieka współczesnego;

- język a mózg – relacje między zmianami neuroanatomicznymi a pojawieniem się i rozwojem języka;

- lokalizacja funkcji językowych w mózgu – badania osób zdrowych;

- neoropatologie – zaburzenia mowy i języka;

- początki mowy – powstawanie i różnicowanie się języków w świetle odkryć genetycznych i archeologicznych;

- kształtowanie się sytemu językowego – od pojęć pierwotnych (holistycznych) do złożonych struktur zdaniowych;

- przyswajanie języka – metody badań rozwoju języka;

- rozwój umiejętności językowych u dzieci, teorie na temat przyswajania języka przez dzieci, nauka języka jako obcego;

- rola pisma jako medium wykorzystującego odmienne od mowy systemy kognitywne w kształtowaniu zmian językowych, język mówiony a język pisany;

- kategorie semantyczne a ludzka percepcja;

- zjawiska uwarunkowane zewnętrznie (biologicznie i psychologicznie) w historii języka polskiego.

J. Aitchison, Ziarna mowy, Warszawa 2002.

D.R. Griffin, Umysły zwierząt, Gdańsk 2004.

J.B. Gleason, N.B. Ratner, Psycholingwistyka, Gańsk2005.

I. Kurcz, Psychologia języka i komunikacji, Warszawa 2005.

H. Rudolph Schaffer, Psychologia dziecka, Warszawa 2007.

N. Minissi, A człowiek wybrał słowo, Katowice 2002.

R. Foley, Zanim człowiek stał się człowiekiem, Warszawa 2001.

J. Shreeve, Zagadka neandertalczyka, Warszawa 1998.

M. Tomasello, Kulturowe źródła ludzkiego poznania, Warszawa 2002.

R. Leakey, Pochodzenie człowieka, Warszawa 1995.

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:

- wyjaśnić rolę wiedzy o historycznym rozwoju języka w całokształcie wiedzy o języku, kulturze i komunikacji międzyludzkiej oraz znaczenie interdyscyplinarnego podejścia dla budowania wiedzy o języku;

- wymienić obszary w mózgu odpowiedzialne za wytwarzanie i rozumienie mowy, opisać budowę aparatu mowy i słuchu oraz scharakteryzować ich rozwój;

- wymienić podstawowe różnice w komunikacji ludzkiej i zwierzęcej, opisać sposoby komunikacji zwierząt;

- omówić hipotezy na temat pochodzenia mowy, które pojawiały się od starożytności po czasy współczesne;

- wskazać relacje, jakie zachodzą między procesami natury biologicznej i psychologicznej a zmianami w strukturze języka z perspektywy historycznej;

- wytłumaczyć, w jaki sposób wiedza na temat przyswajania języka przez dzieci oraz w toku nauki języka obcego pomaga wytłumaczyć zmiany zachodzące w języku.

Przedmiot kończy się egzaminem ustnym.